HÀ NỘI 36 PHỐ PHƯỜNG - LỊCH SỬ HÌNH THÀNH

Published: 14-5-2024

Hà Nội 36 phố phường gắn với lịch sử phát triển hàng ngàn năm của mảnh đất kinh kì nghìn năm văn hiến. Trải qua nhiều thăng trầm biến cố của lịch sử nhưng những tên gọi của các con phố này vẫn không có nhiều thay đổi. “36 phố phường” là một khái niệm rất đỗi quen thuộc đặc biệt là với du khách đã từng đi du lịch Hà Nội.

   Hà Nội 36 phố phường từ lâu đã trở thành biểu tượng đặc trưng của lịch sử, văn hoá Thủ Đô. Những con phố này không chỉ là nơi diễn ra cuộc sống hàng ngày của người dân mà còn chứa đựng nhiều câu chuyện lịch sử, văn hoá thú vị của mảnh đất ngàn năm văn hiến.

 

Hà Nội 36 phố phường gắn với lịch sử phát triển hàng ngàn năm
 
   Đặc trưng nổi tiếng nhất của khu phố cổ là các phố nghề và các ngôi nhà cổ. Thợ thủ công từ các làng nghề quanh Thăng Long xưa tụ tập về đây, tập trung theo từng khu vực chuyên làm nghề của mình. Các thuyền buôn có thể vào giữa phố để buôn bán trao đổi, khiến các phố nghề càng phát triển. Và chính sản phẩm được buôn bán trở thành tên phố, với chữ “Hàng” đằng trước, mỗi phố chuyên môn buôn bán một loại mặt hàng.

   Lịch sử hình thành 36 phố phường của Hà Nội là một câu chuyện phản ánh sự phát triển và thăng trầm của Thủ đô Việt nam qua hàng ngàn thế kỷ. Những phố phường này không chỉ là nơi tập trung sinh hoạt của cư dân mà còn là những bảo tàng sống về lịch sử và văn hoá của thành phố.

   Hà Nội 36 phố phường bắt nguồn từ thời nhà Lý - Trần. Tương truyền rằng 36 phố phường ở Hà Nội là một đô thị cổ bao gồm khu vực trong và ngoài phố cổ Hà Nội. Vào những năm đầu thế kỷ XI, nơi đây là khu dân cư sinh hoạt và buôn bán vô cùng sầm uất. Đặc trưng của khu phố cổ là những phố làng nghề cùng ngôi nhà mang nét kiến trúc Việt nam truyền thống.

   Dưới thời đại Lý - Trần, những người thợ thủ công từ các làng nghề quanh kinh thành Thăng Long đều tụ tập về 36 phố phường Hà Nội xưa để kinh doanh, buôn bán. Họ chia theo từng khu vực và tập trung vào các mặt hàng chính của làng nghề mình. Do đó tên gọi của dẫy phố phường nơi đây được đặt tên theo tên sản phẩm kinh doanh lúc bấy giờ. Chẳng hạn như: hàng Bông, hàng Mã, hàng Thiếc, hàng Gà…

   Tuy nhiên nhiều tư liệu cũng ghi chép lại rằng, Hà Nội 36 phố phường vốn là thông tin không chính xác vì chưa được đề cập trong lịch sử. Hà Nội chỉ có 36 phường vào thời đại nhà Lê và vào cuối thế kỷ 19 đã có hơn 50 phố phường. Vậy nhưng Hà Nội vẫn được người dân nhắc đến là 36 phố phường có lẽ là do nhà văn Thạch Lam đã ra cuốn sách Hà Nội 36 phố phường cực kỳ nổi tiếng.
 
Hà Nội chỉ có 36 phường vào thời đại nhà Lê và vào cuối thế kỷ 19 đã có hơn 50 phố phường

Vậy 36 phố phường Hà Nội gồm những phố nào?
   Phạm vi 36 phố phường Hà Nội được xác định như sau: Phía Nam là các phố Hàng Gai, Hàng Bông, Cầu Gỗ, Hàng Thùng; phía Bắc là Hàng Đậu; Phía Tây là phố Phùng Hưng; phía Đông là đường Trần Nhật Duật và đường Trần Quang Khải. Với diện tích khoảng 100 ha với 76 tuyến phố thuộc 10 phường. Hà Nội 36 phố phường từ lâu đã đi vào trong thơ ca, trong đó nổi tiếng nhất phải kể đến bài vè viết về tên 36 phố phường Hà Nội:

“Rủ nhau chơi khắp Long Thành,
Ba mươi sáu phố rành rành chẳng sai;
Hàng Bồ, Hàng Bạc, Hàng Gai,
Hàng Buồm, Hàng Thiếc, Hàng Hài, Hàng Khay,
Mã Vĩ, Hàng Điếu, Hàng Giầy,
Hàng Lờ, Hàng Cót, Hàng Mây, Hàng Đàn,
Phố Mới, Phúc Kiến, Hàng Ngang,
Hàng Mã, Hàng Mắm, Hàng Than, Hàng Đồng,
Hàng Muối, Hàng Nón, cầu Đông,
Hàng Hòm, Hàng Đậu, Hàng Bông, Hàng Bè,
Hàng Thùng, Hàng Bát, Hàng Tre,
Hàng Vôi, Hàng Giấy, Hàng The, Hàng Gà.
Quanh đi đến phố Hàng Da,
Trải xem Hàng phố, thật là cũng xinh.
Phố hoa thứ nhất Long Thành,
Phố giăng mắc cửi, đàn quanh bàn cờ.
Người về nhớ cảnh ngẩn ngơ,
Bút hoa xin chép nên thơ lưu truyền”.